SANAL KAYTARMA

Hayatımızda yaşadığımız teknoloji ile ilgili gelişmeleri geniş çaplı değerlendirmekte fayda vardır. Birçok durumla ilgili sohbet ederken çoğunlukla günlük yaşamımızı kastederek konuşmaktayız. Teknoloji de bu sohbet dilinden payına düşeni almaktadır. Elbette, teknolojinin toplumlara olan avantajından bahsetmek istersek sayfalarca yazı yazıp, günlerce konuşabiliriz. Peki, teknolojinin örgütlere vaat ettiği durumlar nedir?

Son yıllarda örgütlerin literatürüne “Sanal Kaytarma” kavramı dahil olmuştur. Sanal kaytarma, mesai saatleri içerisinde gönüllü olarak, iş ile ilgili olmayan aktivitelerle meşgul olmaktır. İş ile ilgili olmayan aktiviteler nelerdir? Bu aktiviteleri iki ana grupta toplayabiliriz;

1.İş saatleri içerisinde kişisel e-posta almak ve göndermek, kişisel telefon görüşmeleri yapmak, spor ve finans sitelerini ziyaret etmek, alışveriş yapmak olarak örneklendirdiğimiz önemsiz veya küçük çaplı sanal kaytarma davranışları,

2.Online kumar oynama, yetişkin sitelerinde gezinme örneklerini verdiğimiz ve ciddi sanal kaytarma davranışı olarak adlandırdığımız durumlar

Sanal kaytarma davranışı, her iki boyutuyla örgütlerde ortaya çıkan olumsuz davranışlar kategorisinde incelenmektedir.

Sanal kaytarma davranışına birçok durum sebep olmaktadır. Bu durumları, örgütsel ve bireysel faktörler olarak inceleyebiliriz.

  • Örgütsel faktörler: Aşırı iş yükü, rol belirsizliği, rol çatışması gibi sebeplerle stres ve baskıya maruz kalan çalışanın, bunu azaltabilmek veya tolere edebilmek için sanal kaytarma davranışına başvurduğu gözlemlenmektedir.
  • Bireysel faktörler: Bireylerin kişilik özellikleri ile sanal kaytarma davranışı arasında sıkı bir ilişki olduğu belirtilmektedir. Örneğin; dışa dönük bir kişilik özelliğinin sanal kaytarma davranışını artırabileceği, sorumluluk ile ilgili kişilik özelliğinin ise sanal kaytarma davranışını azalttığı söylenmektedir.

Bu bilgiler ışığında bizlere iki farklı sonuç sunulmaktadır. Bu sonuçlardan bir tanesinde sanal kaytarma davranışının verimliliği düşürdüğü, maddi kayıplara yol açtığı ve hatta farklı sitelerde gezinmenin örgütlere hukuki açıdan sorunlar oluşturduğu yönündedir. Başka bir güncel sonuca göre ise, iş yerinde strese maruz kalan kişi tükenen zihinsel ve mental kaynaklarını yenilemek için sanal kaytarma davranışına yönelmektedir. Dolayısıyla; birey kendini yenilemiş, stresi azaltmış, can sıkıntısından kurtulmuş bir şekilde çalışmaya devam ettiği için bu davranışın olumlu yönleri olduğu da belirtilmektedir.

Yazan: Klinik Psikolog Gülşen Karaman